Osteonekroz

Osteonekroz nedir?

İnsan vücudunun kemikleri, fonksiyonlarını ve canlılığını korumak için sürekli bir kan kaynağına ihtiyaç duyan canlı hücrelerden oluşur. Osteonekroz, kemiklerin kendi kan akışının bozulması nedeniyle kemik iliği dahil olmak üzere kemik bileşenlerinin hücresel ölümüdür.

En sık kalça (femur başı) etkilenir, bunu diz ve omuz izler. El bileği ve ayak bileği daha az etkilenir. Osteonekroz, kalça da etkilenmedikçe genellikle omuzu veya diğer daha az etkilenen bölgeleri etkilemez. Ancak çene osteonekrozu sadece çene kemiğini tutan bir hastalıktır. Osteonekrozun en önemli belirtisi, etkilenen kemikte veya eklemde ağrı ve harekette kısıtlılık gibi belirtilerdir.

Nedenleri?

Osteonekroz oluşumu iki şekilde gerçekleşir:

• Travmatik (bir yaralanmanın ardından)
• Travmatik olmayan.

Travmatik osteonekroz 

Travmatik osteonekroz en yaygın görülen  şeklidir. Travmatik osteonekrozun en sık nedeni travma öyküsüne bağlı olan kırıklardır. Osteonekroza neden olan kırık en sık kalçayı etkiler (bkz. Kalça Kırıkları) ve en sık yaşlılarda görülür.

Travmatik osteonekrozun bir başka nedeni de çıkıktır. Çıkıklar, eklemlerdeki kemik uçları birbirinden tamamen ayrıldığında örneğin femur başında kanlanma bu bölgede bozulup osteonekroza neden olabilir

Travmatik olmayan osteonekroz

Travmatik nedenler ile ortaya çıkmayan osteonekroz, doğrudan travma veya yaralanma olmaksızın ortaya çıkar. Bu tip, kemiğin belirli bölgelerini besleyen küçük kan damarlarının tıkanmasıyla sonuçlanan bir hastalıktan kaynaklanabilir. 

En sık etkilenen alanlar femur başı (kalça ekleminin bir parçasıdır), diz ve omuz eklemidir. Bu durum en çok 30 ile 50 yaş arasındaki erkeklerde görülür ve sıklıkla hem kalçayı hem de her iki omuzu da etkiler. En yaygın nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Kortikosteroidler (yüksek dozlarda, uzun süre verildiğinde veya her ikisi birden verildiğinde)
• Aşırı alkol kullanımı (birkaç yıl boyunca günde 3 bardaktan fazla içki)

Bir dizi başka neden tanımlanmıştır, ancak bunlar çok daha nadir olarak ortaya çıkar. Diğer travmatik olmayan osteonekroz nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Kan pıhtılaşması bozuklukları
• Kemoterapi tedavisi
  
• Cushing sendromu
• Dekompresyon hastalığı
• Gaucher hastalığı
• Kandaki yüksek lipid seviyesi (hiperlipidemi)
• HIV enfeksiyonu
• Karaciğer hastalığı
• Lupus ve diğer otoimmün bağ dokusu bozuklukları
• Kronik böbrek yetmezliği
• Organ nakli
• Pankreatit
• Radyasyon Tedavisi
  
• Orak hücre hastalığı (yaygın)
• Sigara içmek
• Tümörler.

Osteonekrozlu kişilerin yaklaşık % 20'sinde nedeni bilinmemektedir. Bir kemiğin travmatik olmayan osteonekrozu varsa, vücudun diğer tarafındaki aynı kemik bazen belirti olmasa bile buna sahiptir. Örneğin, bir kalça etkilenirse, diğer kalçanın yaklaşık % 60'ı etkilenir.

Osteonekroz Tedavi türleri

Tedavi kişinin yaşı, kemikte oluşan hasar ve aktivite düzeyine göre büyük oranda değişir. Gelişen nekroz erken evrede ise, şiddetli avasküler nekroz vakalarından daha fazla tedavi seçeneği mevcuttur. Tedavi seçeneklerine ortopedi uzmanı tarafından karar verilir.

Ameliyatsız tedaviler

Destekleyici Alet kullanımı

Koltuk değneği gibi destekleyici yardımcı araçlar kullanarak etkilenen eklemden ağırlığın alınmasını içerir . Bu tedavi ağrının giderilmesine yardımcı olabilir, ancak hastalığı iyileştirmez.

İlaçlar

Şu anda, osteonekrozun ilerlemesini doğrudan durduran veya tedavi eden hiçbir ilaç yoktur. Bununla birlikte, bazı ilaçlar hastalığın erken döneminde faydalı olabilir.

• Kolesterol ilaçları
• Antikoagülan kullanımı, kemiklere giden kan akışını azaltabilecek kan pıhtılarının oluşumunu engelleyebilir;
• Hipertansiyon ilacı kullanımı;
• Steroid olmayan antienflamatuar ilaç kullanımı, etkilenen bölgedeki iltihabı azaltmak için;
• Bifosfonatlar osteoporozu tedavisi için kullanılmaktadır. Avasküler nekroz hastalarında olumlu sonuçlar gözlenmiştir.
  

Elektriksel uyarım

Kemik büyümesini teşvik etmek için elektrik stimülasyonu kullanılması. Erken evrede tedavi etkin olduğu öne sürülmektedir.

Hiperbarik oksijen

Hiperbarik oksijen tedavisi, akciğerlerin normalden üç kat daha fazla oksijen emebileceği basınçlı bir odaya girmeyi içerir. Tedavinin, bazı erken evre avasküler nekroz vakalarında ağrı, hareketlilik aralığı ve kemik iyileşmesinde önemli gelişmeler sağladığı düşünülmektedir.

Egzersiz yapmak

Güçlendirme egzersizleri için bir fizyoterapistle çalışmak, eklem hareketliliğini ve hareket aralığını artırmaya yardımcı olabilir.

Cerrahi tedavi

Kemik hasarı dışında cerrahi tedavi genellikle önerilmez. Bir çok farklı cerrahi prosedür bulunmaktadır.:

---