Akut Pankreatitt
Pankreatit nedir ?
Akut pankreatit, pankreasın kısa bir süre içinde iltihaplandığı ciddi bir hastalıktır. Pankreas, midenin arkasında ve göğüs kafesinin altında bulunan küçük bir organdır.
Akut pankreatitli çoğu insan bir hafta içinde iyileşir. Ancak ciddi vakalarda ciddi komplikasyonlar olabilir ve hatta ölümcül olabilir.
Pankreasın Fonksiyonu
Pankreas vücudun hormon üreten en büyük bezlerinden biridir. İki ayrı fonksiyonu vardır:
- Ekzokrin pankreas : İnce bağırsağa sindrim enzimlerini salgılar
- Endokrin pankreas : Kanda dolaşan şeker miktarını düzenlemeye yardımcı olan insülin gibi hormonlar üretir.
Pankreatit nedenleri
İnsanların yaklaşık olarak yarısında aşırı alkol tüketimine bağlı Akut pankreatit oluşur. Safra taşları ise geriye kalan hastaların çoğunda pankreatite neden olur.
Pankreatite neden olabilecek nadir durumlar:
- Pankreas bölgesine travma veya ameliyat
- Pankreasın kalıtsal anormallikleri
- Kalıtsal metabolizma bozuklukları
- Bazı viral hastalıklar
- İltihabı da tetikleyebilen ilaçlar (bazı diüretikler dahil).
Akut pankreatit Belirtileri
Akut
pankreatit, şiddetli üst karın ağrısı ile giden bir hastalıktır.
Hastalığın komplikasyonları organ yetmezliğine kadar gidebilir. Bu
nedenle akut panktreatit geçiren hastalar hastanede tedavi ve takip edilmek zorundadır.
Şiddetli
akut pankreatitin en yaygın nedeni pankreas kanalını tıkayan safra
taşlarıdır. Safra kesesi çıkarılan hastalarda bile ortaya
çıkabilir. Aşırı alkol tüketimi ile tetiklendiğinde, akut pankreatit
genellikle dinlenme ve içkiden uzak durma ile kendiliğinden düzelir.
Akut bir pankreatit atağın yaygın belirtileri şunlardır:
- Şiddetli karın ağrısı, sıklıkla sırta doğru yayılır
- Mide şişkinliği
- Ateş
- Aşırı terleme
- Mide bulantısı
- Kusma
Akut pankreatit belirtileri bazen kalp krizi, biliyer kolik (safra kesesi taşları) veya mide veya duodenum ülseri perforasyonu gibi diğer acil durum belirtileri ile karıştırılabilir. Akut pankreatit genellikle şiddetli ağrıya neden olur ve hastanın hastanede acil tedaviye mutalaka ihtiyacı olmaktadır.
Kronik pankreatit
Kronik pankreatit tipik olarak, genellikle bilinen tetikleyiciler ortadan kaldırılsa bile, tekrarlayan pankreas iltihabı nöbetlerini içerir.
Aşırı
miktarda alkol tüketen kişilerde bu durumu geliştirme riski daha
yüksektir. Zamanla, pankreas iltihaplanma nedeniyle hasar
görebilir.. Bu, sindirim bozukluklarına yol açar. Kişi yağlı, kötü
kokulu dışkı veya dışkı içerisinde yağ parçaları bile görülebilir.
Pankreastaki hasar tipik olarak kalıcıdır.
Kronik pankreatitli kişiler şiddetli olabilen tekrarlayan veya sürekli karın ağrısı çekebilirler. Diğer belirtiler, vücudun yiyecekleri düzgün bir şekilde sindirememesi ve emememesinden kaynaklanan sürekli kilo kaybını içerir.
Pankreasın büyük bölümü hasar görmüşse, insülin üretiminin kaybı diyabete neden olabilir. Kronik pankreatit, pankreas kanseri gelişimi açısından bir risk faktörüdür.
Pankreatit teşhisi
Pankreatit genellikle karın muayenesi ile şüphelenilir ve aşağıdakileri içeren bir dizi tıbbi test kullanılarak doğrulanır:
- Genel testler : Kan testleri, fizik muayene ve röntgen gibi.
- Ultrason
- BT taraması
- MR taraması: MRCP adı verilen özel bir MR çekim şekli, pankreas kanallarının görüntülerini almak ve pankreatitin nedenini ve hasarın boyutunu belirlemeye yardımcı olmak için de kullanılabilir.
Pankreatit Tedavi
İlk dönemde pankreatit tedavisinde hastaneye yatış verilir. Ağız yolu ile beslenme kesilir ve ağrı kesiciler, antibiyotik ve damar yolu ile sıvı tedavisi hastaya sağlanır.
İkinci dönemde ise hastanın altta yatan hastalıkları tespit edilmeye çalışılır. Akut pankreatit oluşumu safra kanalı tıkanıklığına bağlı geliştiyse ERCP planır. ERCP işlemi ile ağızdan bir hortum sokulur ve safra kanalına ulaşılarak safra kanalı tıkanıklığı giderilmeye çalışılır. Safra taşlarına bağlı olarak pankreatit gelişimi düşünüldüğünde cerrahi olarak safra kesesinin çıkarılması planlanır.
Kronik pankreatit tedavisinde ise ağrı yönetimi, sindirim enzimleri (ishal ve kilo kaybı nedeni ile) takviyesi diyet değişikleri tedavi planı içerisinde yer alır .
