Alzheimer

Alzheimer nedir ?

Alzheimer, beyin hücrelerinin dejenerasyonuna ve zamanla ölmesine neden olan kronik bir hastalıktır. Alzheimer hastalığında özellikle beyin hücrelerinde birikmiş proteinler (özellikle beta-amiloid proteinleri ve tau proteinleri) nedeniyle beyin dokusu zarar görür. Nedeni tam olarak bilinmeyen bu durum, genellikle yaş ilerledikçe ortaya çıkar. Alzheimer hastalığı Demansın en yaygın nedeni olmakla birlikte kişide sosyal, davranışsal gibi pek çok alanda hayat kalitesinin düşmesine yol açar.

Hastalığın en erken belirtisi erken bellek denilen son dönemlerde yaşanan olayları unutma olarak bilinir. Alzheimer hastalığı ilerledikçe kişide ciddi hafıza bozukluğu oluşacak ve günlük aktiviteleri yerine getirmede zorluk yaşanacaktır.

Hafıza kaybı, Alzheimer hastalığının en erken görülen hastalık belirtisidir. Hafıza kaybından sonra düşünme fonksiyonlarında azalma, yargılama ve karar vermede zorluk, bilinen görevleri planlama ve gerçekleştirmede bozukluklar, kişilik ve davranışsal değişiklikler görülmektedir.

Hastalığın nedenleri arasında genetik, yaşam tarzı ve çevresel faktörler suçlanmaktadır.

Alzheimer hastalığının evreleri

Alzheimer hastalığı olan kişiler de hafıza problemleri, düşünme bozuklukları veya bir işi yerine  getirdirmede yaşadıkları problemler kişiden kişiye farklılıklar gösterir. Hastalarda belirtilerin değişimin hızında büyük farklar görülebilir.

Örneğin görülen belirtiler bazen bir kaç ay içinde, bazen aynı gün veya daha yavaş yıl içerisinde kötüleşebilir. Alzheimer hastalarında kesin olan tek şey, belirtilerin zamanla daha kötüleşeceğidir.

Alzheimer hastalığı gelişim süreci açısından  bazı özelliklerine göre üç aşamada sınıflandırılabilir. Alzheimer hastalığının tüm aşamalarında yaşam kalitesini artırmaya yönelik tedaviler mevcuttur.

Hafif Alzheimer hastalığı

Alzheimer hastalığının bu ilk döneminde hastalığın gösterdiği belirtiler gözden kaçabilir. Genellikle bu ilk dönemde ki belirtiler yaşlılığa veya yoğun çalışma temposuna bağlanabilir

Erken evrede şu şekilde alzheimer belirtileri görülebilir:

• Ev içerisinde yüksek ışık veya sese eskisi kadar tepki veya ilgi göstermemek
• Günlük yaşam içerisinde örneğin arkadaş buluşmalarına veya kahveye gitmek gibi etkinliklere ilgisini kaybetmesi Yeni yerler görmek veya yeni insanlar ile tanışma konusunda isteksiz olmak
• Günlük yaşam sırasında ki değişimlere uyum sağlayamamak. Örneğin maaş aldığı banka değiştiğinde maaşını çekme konusunda sorunlar yaşamak
• Ev içerisinde normalde kısa sürede yaptığı işleri yapmak için daha uzun zamana ihtiyacı olması
• Yakın geçmişte yaşanan olayların ayrıntılarını hatırlayamamak. Belirli dönemlerde zaman ve yer konusunda kafası karışmış veya şaşırmış halde görünmesi
• Yaşadığı bölgenin dışında kaybolması
• Konuşurken bazen bir önce söylediği cümleyi unutması ve konuşma akışında problemler yaşaması
• Çok basit hatalarda bile aşırı sinirlenme
• Ev bütçesini kontrol etmede zorluk yaşaması
• Alışveriş yapmakta veya yemek hazırlamakta zorluk çekmek.

Orta derecede Alzheimer hastalığı

Bu aşamada kişinin sorunları daha belirgindir ve kişinin yaşam şeklini büyük oranda etkileyen bir süreç şekline bürünmüştür. Orta derecede Alzheimer hastalığı olan kişiler bağımsız olarak yaşayamaz ve önemli ölçüde günlük desteğe ihtiyaç duyarlar.

Orta derecede Alzheimer hastalığı belirtileri hastalarda şu şekilde görülebilir:

• Güncel veya yakın tarihli olayları çok büyük oranda unuturlar.
• Uzak geçmişle ilgili hafızaları daha iyi durumdadır.
• Zaman ve mekan konusunda sürekli sorun yaşarlar
• Günlük  yaşamlarında sık olarak kaybolurlar
• Aile veya arkadaş adlarını unutmak veya aile üyelerini diğerleriyle karıştırmak
• Basit hesaplama işlemlerini bile yapmakta zorlanmak
• Sokaklarda anlamsız şekilde dolaşmak, bazen kaybolmak
• Normal yaşantısında yapamadığı eylemleri yapmak. Örneğin, pijamaları ile dışarı çıkmak
• Görülmeyen veya duyulmayan şeyleri gördüğünü iddia etmek. Başkalarının kendisine kötülük yapacağını düşünmek. Örneğin, geceleri kendisine zarar vermeye çalışan hayvan olduğuna inanması gibi
• Sürekli aynı olayları tekrar tekrar anlatmak
• Kişisel hijyenin bırakılması veya yemek yemenin unutulması
• Kıyafet seçme zorluk çekmek.

Şiddetli Alzheimer hastalığı

 Alzheimer hastalığının bu üçüncü evresinde, kişi ciddi şekilde problemler görülür. Tüm günlük aktiviteleri için sürekli bakıma ihtiyaç duyar. Kişi şunları yapabilir:

• Yakın tarihli olayları hatırlamamak, örneğin, az önce yemek yediğini unutmak veya nerede yaşadıklarını hatırlayamamak
• Hayatında yaşadığı önemli olayları hatırlamamak. Örneğin, kişinin evliliğini hatırlamaması
• Arkadaşların ve aile fertlerini gördüğünde tanımamak
• Gündelik eşyaları tanıyamama
• Konuşma problemleri veya karşısında ki kişinin konuşmalarını anlamama
• Yemek yeme, yıkanma, banyo yapma, diş fırçalama, tuvalet ve giyinme konusunda yardıma ihtiyaç duyma
• Anlamsız sesler çıkarmak veya agresif olmak
• Yürüme problemleri.

Hareketsizlik kalıcı hale gelir ve son aşamalarda kişi yatalak kalır ve bağımsız olarak oturamaz hale gelir. Ölümcül bir hastalık olan Alzheimer hastalığı, kapsamlı bakım ve tedavi ile yaşamın sonuna kadar ilerler.

Alzheimer teşhisi

Erken aşamada bir doktora danışmak çok önemlidir. Alzheimer hastalığı sadece doktor tarafından teşhis edilebilir. Beyin tümörleri, depresyon veya bazı yetersiz beslenme türleri gibi Alzheimer hastalığının belirtilerini taklit edebilecek diğer hastalıkların varlığını dışlamak önemlidir.

Tam bir tıbbi değerlendirme, tedavi edilebilir bir durumu tanımlayabilir ve doğru şekilde tedavi edilmesini sağlayabilir veya Alzheimer hastalığının varlığını doğrulayabilir.

Tanı için kullanılan testler:

• Tıbbi geçmiş
• Fiziksel muayene
• Laboratuvar testleri
• Bilişsel yetenekler için hafıza, düşünme ve diğer testler (nöropsikolojik veya bilişsel testler)
• Beyin bilgisayarlı tomografi veya MR gibi görüntüleme testleri
• Psikiyatrik değerlendirme.

Alzheimer hastalığı tedavisi

Alzheimer hastalığının ilerlemesini durdurabilecek tedavi yoktur. Demans yönetiminde kullanılan tedavi yöntemleri kişinin yaşam kalitesini geliştirmeyi amaçlar. Mümkün olduğunca kişilerin becerilerini kaybetmesi veya hafıza problemleri yaşamasının ertelemeye yönelik tedavi planı uygulanır.

Alzheimer tedavisinde kullanılan bazı yöntemler şunlardır:

• Alzheimer ilaçları: Alzheimer hastalığının belirtilerini hafifletmek için kullanılan ilaçlar vardır. Bu ilaçlar, beyinde bulunan neurotransmitterlerin seviyesini düzenleyerek hastaların gösterdikleri belirtileri hafifletmeye yardımcı olurlar.
  
• Psikososyal tedavi: Alzheimer hastalarına yapılan bu tedavi türü, hastaların sosyal hayatlarını ve yaşam kalitelerini iyileştirmeyi amaçlar. Bu tedavi türü, hastaların belirtilerini hafifletmeye yardımcı olur. Örneğin, hastaların hafıza kaybını azaltmayı amaçlar.