Epilepsi

Epilepsi (Sara) nedir?

Epilepsi, beyin aktivitesinin anormal hale geldiği, nöbetler şeklinde tekrarlayan olağandışı davranış, duyum ve bazen şuur kaybına neden olan merkezi bir sinir sistemi (nörolojik) bozukluktur.

Epilepsi tüm ırkların, etnik kökenlerin ve yaşların hem erkeklerini hem de kadınlarını etkiler. Her yaş gurubunda görülebilir. Ancak sıklıkla çocukluk döneminde veya 60 yaş sonrası başlar.

Nöbet belirtileri büyük ölçüde değişebilir. Epilepsisi olan bazı insanlar nöbet sırasında birkaç saniye boş bakar ve hatırlamaz. Bazı kişilerde ise tekrar tekrar kolların hareketi veya bacakların istemsiz hareketi olabilir. 

Tek bir nöbet geçirmeniz epilepsi olduğunuz anlamına gelmez. Nöbet geçiren kişilerin yaklaşık yarısı bir daha asla nöbet geçirmez. Ateş , şeker hastalığı , kalp rahatsızlıkları ve alkol yoksunluğu gibi diğer durumlar da nöbetlere neden olabilir.

Epilepsi tanısı için, genellikle dış bir etkene  maruz kalmadan en az iki nöbet geçirmek gereklidir.

Epilepsi Nedenleri?

Hastaların yarısında epilepsinin nedeni bilinmemektedir. Genetiğin (aile öyküsü) önemli bir rol oynadığını düşünülmektedir. Nöbetler veya epilepsi, beyne zarar veren herhangi durumdan da kaynaklabilir.

• Kafa travması
• İnme
• Menenjit, ensefalit gibi hastalıklar
• Beyin tümörleri
• Alzheimer hastalığı gibi beyin hastalıkları
• Kronik alkol veya uyuşturucu kullanımı
• Genetik faktörler
• Yüksek veya düşük kan şekeri ve diğer biyokimyasal bozukluklar

Epilepsi Belirtileri?

Epilepsinin belirtisi nöbetlerdir. Hastalığın belirtileri, beyinin hangi bölümünde elektriksel aktivitenin değiştiğine göre büyük oranda değişebilir. Nöbetler, bilinç kaybı, olağandışı titremeye benzeyen hareketler (konvülsiyonlar) ve diğer olağandışı hisler ve davranışlar gibi belirtilere neden olabilir.

Birçok farklı nöbet şekilleri vardır. Uluslararası Epilepsi İle Savaş Derneği (İLAE) tüm nöbet tiplerini sınıflandırmaktadır. Bazı nöbet türleri:

Tonik-klonik nöbetler

Nöbet ani bir bilinç kaybı ile başlar. Vücut sertleşir ve ardından kaslar istemsiz kasılmaya başlar. Dili ısırma ve mesane kontrolünün (idrar kaçırma) kaybı yaygındır. Bilincin yeniden kazanılmasından sonra kafa karışıklığı, uyuşukluk, hafıza kaybı, baş ağrısı meydana gelebilir.

Absans Nöbetleri

Bu tür nöbetler genellikle çocukluk döneminde başlar. Ancak yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Bu nöbetler kısadır ve bakma, ifade kaybı, tepkisizlik ve aktiviteyi durdurmayı içerir. Bazen göz kırpma veya yukarı doğru göz hareketleri görülür. Kişi genellikle hemen kendine gelir. Olayı hatırlamadan önceki aktivitesine devam eder.

Febril (Ateşli) Konvülsiyonlar

Ateş ile başlayan nöbetler, 6 yaşına kadar her 100 sağlıklı çocuktan yaklaşık 3'ünde görülen yaygın nöbetlerdir. Nöbetler genellikle zararsızdır. Viral enfeksiyonlar veya bakteriyel enfeksiyon gibi ateşe neden olan bir hastalıkla ilişkilidir.

Epilepsi için herhangi bir risk faktörünün yokluğunda, ateşli konvülziyonlu çocuklarda, genel toplum içerisinde ki çocuklarlar ile aynı oranlarda epilepsi gelişme olasılığı vardır.

Epilepsinin ilaç ile tedavisi

İlaç kullanımı, epilepsi için ana tedavi şeklidir. insanların %70'e varan kısmı doğru ilaçla nöbet kontrolünü kazanır. Bununla birlikte, nöbet geçiren herkese ilaç reçete edilmez, bu kişinin gelecekte nöbet geçirme riskine bağlıdır.

Doktorun İlaç reçete edip etmemeye karar vermesinde etkili süreçler:

• Epilepsinin türü
• Gelecekte daha fazla nöbet geçirme riski
• Yaş, cinsiyet gibi faktörler
• Genel sağlık durumunuz ve yaşam tarzı
• Tedavi yan etkileri.

Bazı kişilerin nöbet kontrolünü sağlamadan önce birden fazla ilacı denemesi gerekebilir.

Antiepileptik ilaçların amacı

İlaçlar, epilepsi hastalığını tedavi etmez. Tedavinin amacı, nöbet geçirmenizi durdurmaktır. Nöbetleri önlemek için ilacı reçete edildiği şekilde kullanmalısınız.

Antiepileptik ilaç kullanımı uzun süre nöbet yaşamadığınız durumlarda sonlandırılabilir. Ancak ilaçların kullanımın sonlandırılması doktorunuz tarafından olası risk ve faydalar gözetilerek karar verilebilir.

İlaç kullanımının sonlandırılması konusunu doktorunuz ile görüşene kadar ilacınızı tam olarak reçete edildiği şekilde almaya devam etmeniz çok önemlidir. İlacınızı unutmak veya ilacınızı aniden kesmek, nöbetlere, bazen daha şiddetli nöbetlere neden olabilir. İlaç kullanımı konusunda herhangi bir değişikliğin doktorunuz tarafından yönlendirilmesi önemlidir. 

Antiepileptik İlaçların Yan Etkileri 

Antiepileptik ilaç kullanımına ve hangi ilacı kullandığınıza bağlı olarak çeşitli yan etkiler görülebilir. Olası yan etkiler şu şekilde görülebilir:

• Yorgunluk
• Baş dönmesi
• Duygudurum bozukluğu
• Bulanık görme
• Deri döküntüleri.
  

Farklı ilaçlar, bitkisel ilaçlar veya farklı tedaviler epilepsi ilaçlarının etkisini azaltabilir. Ayrıca farklı ilaçlar, bitkisel tedaviler epilepsi ilaçları ile etkileşime girerek vücuda zarar verilebilir. Bu nedenle yeni başlanan tedavilerin doktorunuza iletilmesi önemlidir.

Antiepileptik ilaç almak

Antiepileptik ilaç kullanımı ile bilmeniz gerekenler:

• İlaç tedavisine genellikle düşük dozda başlanır, kademeli olarak artırılır.
• Doz değişikliklerine doktorunuz karar verir.
• Kesinlikle ilaç dozunu kişisel olarak artırıp azaltmaya çalışmayın.
• Doktorunuz önermedikçe antiepileptik ilaçları aniden kesmeyin.
• Bazen ilaç kombinasyonları kullanılabilir.
• İlaçları düzenli alın ve atlamayın.
• Doktorunuz reçeteli ilaçların olası yan etkileri konusunda sizi bilgilendirecektir.
• Yan etkiler oluşursa doktorunuza söyleyiniz. Yan etkiler ciddi veya rahatsız edici ise ilacınız da değişiklik yapabilirler.
• İlaç alırken hala nöbet geçiriyorsanız, doktorunuz ile iletişime geçin
• İlaçlarınızın bitmemesi için mutlaka  önceden plan yapın.
• Hastalık, ishal ve kusma ilacın emilimini etkileyebilir. Bu durumlarda ne yapacağınız konusunda doktorunuza danışın.

Epilepsinin ameliyatla tedavisi

Bazı hastalar da çeşitli ilaçların kullanılmasına rağmen nöbetlerin kontrolü sağlanamaz. Epilepsiye bazen anormal beyin dokusu alanı neden olabilir. Ameliyat ile bu doku çıkarabilirse, nöbetler genellikle önemli ölçüde azaltılabilir.

Ameliyatın ilacın yerini alması amaçlanmamaktadır. Ancak kullanılan ilaçlar nöbetleri önleyemediğinde, özellikle fokal başlangıçlı nöbetleri olan kişilerde bir tedavi seçeneği olarak kullanılması düşünülebilir. 

Epilepsi ameliyatına karar verilmeden önce bazı testler yaptırmanız gerekecektir. Genel olarak, bu testlerin, nöbetlerinizin tümünün beyninizdeki aynı yerden kaynaklandığını ve bu bölgenin konuşma veya hareket gibi önemli işlevlerle ilgili olmadığının doğrulanması gerekir. Doktorunuz tarafından ameliyatın olası yan etkileri veya faydaları sizin ile konuşulacaktır.

Vagus sinir stimülasyonu

Vagus siniri uyarıcısı, göğsün sol tarafında göğüs kasının altına yerleştirilen kalp pili benzeri bir cihazdır. Boyundaki vagus sinirine bağlanan ve düzenli elektrik şoku gönderilmesini sağlayan bir alettir. Vagus sinirini uyararak, beynin anormal nöbet aktivitesi oluşturma veya yayma potansiyeli azaltılabilir. Böylece hastaların yaşam kalitesi arttırılabilir.

Vagus sinir stimülasyonunun, nöbetleri tamamen durdurması nadirdir, ancak hastaların daha az sıklıkla ve daha az şiddetli nöbet geçirmesini sağlayabilirler. Bu tedavi yöntemi ilaçların yerine kullanılamaz sadece ilaç etkili olmadığında düşünülebilir.

Vagus sinir stimülasyonu herkes için kullanılacak bir tedavi yöntemi değildir. Bu tedavi yönteminin sizin için uygun olup olmadığını doktorunuz ile konuşabilirsiniz.

Epilepsi için diyet tedavisi

Ketojenik diyet, epilepsi için tanınan ve kanıtlanmış bir tedavidir. Yüksek yağlı, düşük karbonhidratlı ve yeterli proteinli diyet, vücut bir enerji kaynağı için yağ yaktığında ketonlar oluşturur. Bu durum ketozis olarak bilinir ve vücut kimyasında nöbetleri kontrol etmeye yardımcı olabilecek değişikliklere neden olur.

Ketojenik diyet uyulması zorlu bir diyettir. Bu nedenle tüm aile üyeleri tarafından uyulmasına özen gösterilmesi önemlidir. Diğer epilepsi tedavileri gibi yan etkileri vardır ve bir diyetisyen tarafından yakından izlenmesi gerekir.

Diyet genellikle hastanede tıbbi gözetim altında başlatılır ve kan şekeri ve keton seviyeleri izlenir. Ketojenik diyet, çoğunlukla birçok ilacı başarısız bir şekilde deneyen çocuklarda kullanılır.

Epileptik nöbetler için tetikleyicilerden kaçınmak

Epilepsili kişilerde nöbetleri yaygın olarak etkileyen ve tetikliyen birçok faktör vardır. Bunlara nöbet tetikleyicileri denir ve kişiden kişiye değişebilir. Tetikleyicilerden kaçınmak veya bunları azaltmak hastalarda nöbetlerin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Yaygın olarak bildirilen bazı nöbet tetikleyicileri şu şekildedir:

• Uyku eksikliği
• İlaç değişiklikleri
• Alkol kullanımı
• Ani değişim gösteren ışıklandırma
• Stres
• Adet dönemleri
• Aşırı sıcaklık değişimi.