Kişilik Bozukluğu

Kişilik Bozukluğu nedir ?

Kişiliğimiz, her birimizi olduğumuz birey yapan düşünce, duygu ve davranışların toplamıdır. Her zaman aynı şekilde düşünmüyor, hissetmiyoruz ve davranmıyoruz. İçinde bulunduğumuz durum, bizimle olan insanlar ile ileteşimimiz ve birbiriyle bağlantılı bir çok çevresel faktöre bağlıdır.

Bununla birlikte, kendinizle ve başkalarıyla nasıl ilişki kurduğunuzda önemli zorluklar yaşıyorsanız. Sorunlar ile günden güne baş etmekte sorun yaşıyorsanız, kişilik bozukluğu teşhisi alabilirsiniz.

Kişilik Bozukluğu Türleri Nedir ?

Psikiyatristler, on tip kişilik bozukluğunu tanımlayan bir hastalık teşhis sistemi kullanmaktadır. Bunlar kendi içerisinde üç kategoriye ayrılmıştır.

Şüpheci, empati yapılması güç kişilikler

Şüpheci, empati yapılması güç kişilikler, diğer insanların düşüncelerine, duygularına ve niyetlerine karşı güvensiz olma eğiliminde olan kişiliklerdir. Bu kişilikler genellikle insanların düşüncelerini, niyetlerini ve davranışlarını kontrol etmeye çalışabilirler.

Şüpheci, empati yapılması güç kişilikler, başkalarının düşüncelerini anlamada zorluk yaşayabilir ve iletişim kurmakta zorlanabilirler. Bu kişilikler genellikle tedavi edilebilir, ancak bu süreç zaman alabilir ve bireyin kendine ve diğer insanlara olan güvenini artırmak için çalışması gerekir. Şu şekilde tiplere ayrılabilir:

• Paranoid kişilik bozukluğu
• Şizoid kişilik bozukluğu
• Şizotipal kişilik bozukluğu.

Paranoid kişilik bozukluğu

Paranoid kişilik bozukluğu, diğer insanların niyetlerini kötüye yorma ve onlara güvensizlik duyma eğiliminde olan bir kişilik bozukluğudur. Bu bozuklukta olan kişiler genellikle diğerlerine karşı sürekli şüpheci ve endişeli olurlar ve bu nedenle ilişkilerinde zorluklar yaşayabilirler. 

Paranoid kişilik bozukluğu olan kişiler ayrıca diğerlerine karşı kırılgan ve hassas olabilirler ve bu nedenle kolayca öfkelenebilirler. Şu şekilde kişilik belirtileri gösterebilirler:

• Arkadaşlarınıza ve ailenize bile güvenmekte zorlanıyorsanız.
• İnsanlara güvenmeyi imkansız görüp, sizi kullanacaklarına veya sizden yararlanacaklarına inanıyorsanız.
• Aşırı alınganlık veya hassasiyet göstermek.
• Masum konuşmaları veya başkalarının sıradan bakışlarını tedit olarak görüyorsanız.

Şizoid kişilik bozukluğu

Şizoid kişilik bozukluğu, insanlarla ilişkiler kurmaya ve duygusal bağlar kurmaya eğilim göstermeyen bir kişilik bozukluğudur. Bu bozuklukta olan kişiler genellikle kendilerini dış dünyaya kapalı ve duygusal olarak soğuk hissederler. Bu kişiler ayrıca diğer insanların düşüncelerine ve duygularına ilgi duymaz ve sosyal ilişkilerden kaçınma eğilimindedirler. Şu şekilde kişilik belirtileri gösterebilirler:

• İnsanlarla yakın ilişkiler kurmakta zorluk çeker.
• Başkalarının müdahalesi olmadan hayatlarını yaşamayı isterler.
• Kendi düşünceleri ve hayal gücü çok geniş olduğu halde bunu  insalara yansıtmazlar.
• Birçok aktiviteden zevk alamazlar.
• Seks veya duygusal yakınlığa çok az ilgi duyar.
• İnsanlara karşı duygusal olarak soğuktur.

Şizotipal kişilik bozukluğu

Şizotipal kişilik bozukluğu, düşüncelerinin ve duygularının gerçekçi olmadığına inanma, kişisel ilişkilerde zorluklar yaşama ve sosyal ilişkilerden kaçınma eğiliminde olan bir kişilik bozukluğudur. Bu bozuklukta olan kişiler genellikle diğer insanlara karşı şüpheci ve endişeli olurlar ve bu nedenle ilişkilerinde zorluklar yaşayabilirler. Şu şekilde kişilik belirtileri gösterebilirler:

Şizotipal kişilik bozukluğu olan kişiler ayrıca düşüncelerinin ve duygularının gerçekçi olmadığına inanabilirler ve bu nedenle diğer insanların düşüncelerine ve duygularına karşı anlayışsız olabilirler.

• Çarpık düşünceler veya algılar yaşamak ( Kültürel veya dini değer ile ilgili farklı düşünceleri insanları düşünmeden yansıtabilirler )
• Yakın arkadaşlık ilişkileri kurmayı son derece zor bulurlar.
• Toplumun genelinden farklı giyinirler, farklı resim yaparlar.
• Zihin okuyabileceklerine veya 'altıncı his' gibi özel güçlere sahip olduğuna inanırlar.

Duygusal, Karmaşık, öfkeli kişilikler

Duygusal, karmaşık, öfkeli kişilikler, duygusal dengesizlikleri ve öfke kontrolü sorunları olan kişiliklerdir. Bu kişilikler genellikle diğer insanlara karşı kırılgan ve hassas olurlar ve bu nedenle duygusal tepkilerini kontrol etmekte zorlanabilirler. Bu kişilikler ayrıca ilişkilerinde duygusal olarak hassas ve karmaşık olabilir ve öfkelerini kontrol edemeyebilirler. Şu şekilde tiplere ayrılabilir:

• Borderline kişilik bozukluğu (BPD)
• Histrionik kişilik bozukluğu
• Narsistik kişilik bozukluğu
• Antisosyal kişilik bozukluğu.

Borderline kişilik bozukluğu (BPD)

Bu bozuklukta kişi genellikle duygu durum düzeylerini ve kendini kontrol edemez hale gelir. Bu kişiler, diğer insanlarla olan ilişkilerinde düzensiz ve karmaşık davranışlar sergileyebilir ve kendilerine veya diğer insanlara zarar verme eğiliminde olabilir.

Borderline kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle depresyon, anksiyete ve yalnızlık gibi duygusal problemlerle de karşı karşıya kalabilir. Şu şekilde kişilik belirtileri gösterebilirler:

• Kişilerin kendisini terk etmesi konusunda çok endişeli hisseder. Bunu durdurmak için her şeyi yaparlar. Başaramayacaklarını düşündüklerini terk ederler.
• Hızlı bir şekilde değişebilen çok yoğun duygulara sahip olurlar. (örneğin, sabahları çok mutlu ve kendinden emin hissederler. Öğleden sonra ise tam tersi hüzünlü ve üzgün hissederler)
• Kim olduğunuza veya hayattan ne istediğinize dair güçlü bir fikre sahip değilsiniz, bununla ilgili fikirleriniz, kiminle olduğunuza bağlı olarak önemli ölçüde değişiyor.
• istikrarlı ilişkiler veya arkadaşlıklar kurmayı ve sürdürmeyi çok zor buluyorum
• Dürtüsel davranabilirler ve kişinin kendisine zarar verebilecek şeyler yaparlar. (aşırı yemek yemek, uyuşturucu kullanmak veya tehlikeli araç kullanmak gibi)
• İntihar düşüncelerine sahip olabilirler.
• Kolay sinirlenirler , kuralları sevmezler.

Histrionik kişilik bozukluğu

Histrionik kişilik bozukluğunda kişi, dikkat çekmeyi ve ilgi görmeyi çok seven ve bu amaçla davranışlarını abartılı bir şekilde kullanan bir kişilik geliştirir. Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler, diğer insanlarla olan ilişkilerinde duygusal olarak çok düzensiz davranabilir ve kendini kontrol edemez hale gelir.

Bu kişiler, diğer insanların duyguları tarafından kolayca etkilenir ve kendilerini onlara uygun bir şekilde davranarak onların beğenisini kazanmaya çalışırlar.Şu şekilde kişilik belirtileri gösterebilirler:

• İlgi odağı değilseler kendilerini çok rahatsız hissederler.
• İnsanları sürekli eğlendirmeleri gerektiğini hissederler.
• Sürekli olarak başkalarının onayını almaya çalışırlar. Ayrıca kendilerini onayını aldıkları kişiye bağımlı hissederler.
• Çok aceleci kararlar veririler.
• İlgi odağı olmayı sağlamak için kışkırtıcı davranabilir veya giyinebilirler.
• Başka kişilerin fikirlerinden kolayca etkilenebilir.

Narsistik kişilik bozukluğu

Narsistik kişilik bozuklukta kişi, kendini çok önemli ve üstün görür ve diğer insanlardan daha iyi olduğunu düşünür. Narsistik kişilik bozukluğu olan kişiler, diğer insanlarla olan ilişkilerinde benmerkezci davranışlar sergilerler ve diğer insanların duygularına ve ihtiyaçlarına pek önem vermezler. Şu şekilde kişilik belirtileri gösterebilirler:

• İnsanlardan daha iyi olduğunuza inanmanıza sebep olacak üstün özelliklerininizin olduğuna inanmak
• Kırılgan bir özgüvene sahip olmak
• Başkaları sizi görmezden gelirse ve hak ettiğinizi hissetiğinizi elde edemediğinizde öfke duymak.
• Diğer insanların başarılarına kızmak
• Kendi ihtiyaçlarınızı diğer insanların ihtiyacından daha önemli görmek
• Bencil ve insanları küçümseyen veya diğer insanların ihtiyaçlarının farkında olmayan biri olarak görülmek.

Antisosyal kişilik bozukluğu

Antisosyal kişilik bozukluğu, sosyal norm ve kurallara uymayı reddeder ve diğer insanların haklarını ve duygularını hiçe sayarak bencilce davranır. Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler, genellikle hırsızlık, dolandırıcılık, kavga ve hırsızlık gibi suçlar işlerler ve hükümlülük geçirme olasılıkları da yüksektir. Şu şekilde kişilik belirtileri gösterebilirler:

• Genellikle kendiniz veya diğer insanlar için sonuçlarını düşünmeden kendinizi veya insanları tehlikeli veya riskli durumlara sokmak.
• Tehlikeli ve bazen yasa dışı davranmak (sabıka kaydınız olabilir)
• Başkaları için hoş olmayan şekillerde davranmak
• Çok kolay sıkılmak ve dürtüyle hareket etmek.  ( örneğin, bir işi uzun süre yapmakta zorlanabilirsiniz )
• Agresif davranmak ve kolayca kavga etmek
• İnsanları incitebilecek olsalar bile, o eylemi yinede yapma. İstediğinizi elde etmek için, ihtiyaçlarınızı ve arzularınızı diğer insanlarınkinin üstüne koymmak.
• Empati ile ilgili sorunlarınız olabilir. Örneğin, başkalarına kötü davranırsanız herhangi bir suçluluk hissetmeyebilirsiniz.

Endişeli Kişilikler

Endişeli kişilikler, sürekli olarak endişe ve kaygı duyguları içinde olur ve bu duygularını kontrol edemez hale gelir. Endişeli kişilik olan insanlar, diğer insanlarla olan ilişkilerinde gergin ve çekingen davranışlar sergilerler ve kendilerine güvenemezler. Şu şekilde tiplere ayrılabilir:

• Çekingen  kişilik bozukluğu
• Bağımlı kişilik bozukluğu
• Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKB)

Çekingen kişilik bozukluğu

Çekingen kişilik bozukluğu olan kişiler, diğer insanlardan uzaklaşmayı ve kendini koruma altına almayı tercih eder ve sosyal ortamlarda rahat hareket edemez. Çekingen kişilik olan kişiler, diğer insanlarla olan ilişkilerinde gergin ve korkak davranışlar sergilerler ve kendilerine güvenemezler. Şu şekilde kişilik belirtileri gösterebilirler:

• Başkalarıyla birlikte olmanız gerektiği anlamına geldiğinden, iş veya sosyal faaliyetlerden kaçınmak.
• Eleştiriye karşı çok duyarlı olmak
• Toplumda sürekli olarak kişiler tarafından reddedilme korkusu yaşamak
• Başkaları tarafından alay edilme veya utandırılmak konusunda endişelenme
• Yalnız ve toplumdan izole hissetmek ve başka kişilerden kendini daha düşük seviyede hissetmek
• Kendinizi herhangi bir aktivitede utandırmanız durumunda yeni aktiviteler denemekte tamamen isteksiz olmak

Bağımlı kişilik bozukluğu

Bağımlı kişilik bozukluğu, diğer insanlardan veya belli bir davranış veya alışkanlıktan (örneğin içki veya ilaç kullanımı) bağımlı hale gelir ve bu alışkanlığı bırakmakta zorlanır. Bağımlı kişilik olan kişiler, diğer insanlarla olan ilişkilerinde kendini kontrol edemez hale gelir ve bu alışkanlığının zararlarını görmekte zorlanır. Şu şekilde kişilik belirtileri gösterebilirler:

• Muhtaç, 'güçsüz' hissetmek ve başkalarının yardımı veya desteği olmadan karar verememek veya günlük ihtiyaçlarınızı yerine getirmek için bile destek almak
• Başkalarının hayatınızın birçok alanı için sorumluluk almasına izin vermek
• Yanlış olduğunu düşündüğünüz halde yalnız kalmaktan veya birinin desteğini kaybetmekten korktuğunuz için hoşlanmadığınız şeyleri kabul etmek
• Kendinize güveninizin olmaması
• Diğer insanların sizden çok daha yetenekli olduğunu düşünmek.

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKB)

Bu bozuklukta kişi, belli düşünceler ve davranışlar karşısında obsesif (şiddetli endişe ve kaygı) ve kompulsif (tekrarlayan, ritüel benzeri davranışlar) bir tepki geliştirir. Obsesif kompulsif kişilik olan kişiler, diğer insanlarla olan ilişkilerinde gergin ve endişeli davranışlar sergilerler ve kendilerine güvenemezler. Şu şekilde kişilik belirtileri gösterebilirler:

• Her şeyi düzenli ve kontrol altında tutmaya çalışmak
• Kendiniz ve diğer isanlar için gerçekçi olmayan yüksek standartlar belirlemek
• Eğer bir şey yapılacak ise en iyi ve doğru yolun senin yöntemin olduğunu düşünmek
• Sizin veya başkalarının hata yapması konusunda sürekli endişe duymak.

Tedavi

---