Siroz

Siroz nedir ?

Siroz, uzun süreli karaciğer hasarının neden olduğu karaciğerde skarlaşmadır (fibroz). Yara dokusu, karaciğerin düzgün çalışmasını engeller.

Siroz bazen son dönem karaciğer hastalığı olarak adlandırılır çünkü hepatit gibi karaciğeri etkileyen durumlardan kaynaklanan diğer hasar aşamalarından sonra meydana gelir.

Karaciğeriniz sirozunuz olduğunda bile çalışmaya devam edebilir. Bununla birlikte, siroz sonunda karaciğer yetmezliğine yol açabilir ve yaşamı tehdit edebilecek ciddi komplikasyonlara maruz kalabilirsiniz.

 Siroz belirtileri

Hastalığın belitileri sirozun ciddiyetine bağlıdır, şu şekilde belirtiler ortaya çıkabilir:

• İştah kaybı
• Mide bulantısı
• Kilo kaybı
• Kronik yorgunluk
• Deride damarsal yapılarda artış
• Cilt üzerinde kolayca oluşabilen morluklar
• Cilt ve gözlerde sararma (sarılık)
• Avuç içlerinde aşırı kızarıklık
• Kaşıntı
• Saç kaybı
• Koyu renkli idrar
• Karın ve bacaklarda sıvı birikmesine bağlı şişme
• Koyu renkli dışkı veya kan kusma
• Erkeklerde testis atrofisi (küçülme) ve iktidarsızlık veya kadınlarda amenore (adet görmemesi) dahil olmak üzere bir dizi soruna neden olabilecek hormon bozuklukları
• Uyku düzeni problemleri
• Hafıza kaybı, kafa karışıklığı veya konsantrasyon zorlukları gibi bilişsel problemler.

Karaciğer sirozunun nedenleri

Karaciğer sirozunun en önemli iki nedeni, uzun süreli aşırı alkol tüketimi ve hepatit C  virüsü enfeksiyonudur. Bununla birlikte, karaciğer hasarına ve siroza da yol açabilecek başka nedenlerde vardır. Örnek olarak alkole bağım olmayan karaciğer yağlanması örnek gösterilebilir.

Alkole bağlı Karaciğer sirozu

Aşırı ve kronik alkol tüketimi, karaciğer sirozunun en yaygın nedenidir. Alkol içmekten kaynaklanan siroz içerisinde sinsi bir şekilde gelişebilir.

Karaciğere zarar verecek alkol miktarının kişiden kişiye değişebileceğini unutmamak önemlidir. Sağlıklı bir kadın, sağlıklı bir erkekle aynı miktarda alkol içerse, siroz riski daha yüksektir. Çocuklar alkolden kaynaklanan hasara özellikle duyarlıdır. Bazı insanlar ayrıca alkole bağlı karaciğer hasarına genetik bir yatkınlığa sahiptir.

Tıbbi bir rahatsızlığı olan kişiler, özellikle karaciğeri etkileyen hastalığa sahip kişilerde, alkolden zarar görme riski daha yüksek olabilir. Hepatit B veya C'niz varsa veya karaciğer sirozu (herhangi bir nedenden dolayı) varsa, alkol alırsanız durumunuzun daha da kötüleştirmesine fırsat tanırsınız.

Karaciğer sirozu ve hepatit

Hepatit, karaciğerin iltihaplanması anlamına gelen genel bir terimdir. Viral hepatit, hepatit B veya C virüsü gibi bir virüsün neden olduğu hepatittir. Kronik hepatit C, karaciğer sirozunun yaygın bir nedenidir. 

Ayrıca Hepatit B siroza neden olabilir. Bu nedenlerin herhangi birinde, alkol kullanıyorsanız siroz gelişme riskinizi artırırsınız.

Karaciğer sirozu ve yağlı karaciğer

Alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı, yağın karaciğerde biriktiği bir durumdur. Nüfusun büyük bölümünü etkilemektedir. Günümüzde fazla kilolu veya obez çocuklarda daha yaygın hale geliyor. 

Bu hastalık, aşağıdaki gibi durumlarla ilişkilidir:

• Obezite hastalarının yüzde 20'sinde yağlı karaciğer hastalığı var
• Yüksek kolesterolü kişiler
• Tip 2 diyabet.

Alkole bağımlı olmayan yağlanma, karaciğerde skar oluşumu ve siroz gelişimine neden olabilir. Bu hastalarda hepatit C gibi hastalıklar olduğunda karaciğer hasar risiki daha yüksektir. Alkole bağımlı olmayan yağlanma obez, şeker hastalığına veya yüksek kolestrolü olan kişilerde görünür. Bu nedenle bu hastalıkların kontrol altına alınması karaciğer hasarının önüne geçmesine neden olabilir.

Kalıtsal koşullardan karaciğer sirozu

Bazı kalıtsal nedenler karaciğere zarar verir ve bu da siroza gelişimine neden olabilecek skar dokusunun oluşmasına neden olabilir. Bu nedenler:

• Hemokromatoz : vücut demir biriktirir ve bu da karaciğer dahil birçok organa zarar verebilir
• Wilson hastalığı  : Vücudun dokularında bakır birikir
• Galaktozemi : Vücut galaktozu (bir şeker) işleyemez, bu nedenle kanda birikir ve karaciğer hasarına neden olabilir 
• Kistik fibroz : Esas olarak akciğerleri etkiler, ancak aynı zamanda karaciğerde skarlaşmaya da neden olabilir
• Alfa-1 antitripsin eksikliği : akciğer hasarına neden olabilir, ancak karaciğer fonksiyonunu da etkileyebilir ve siroz ve karaciğer yetmezliğine yol açabilir.

Karaciğer sirozunun diğer nedenleri

Karaciğer hasarına neden olan bir dizi başka tıbbi durum, aşağıdakiler dahil siroza neden olabilir:

• Bazı otoimmün hastalıklar : Bağışıklık sisteminin belirli hücre tipleri karaciğere saldırır ve zarar verir. Karaciğer sirozuna neden olabilen bu nadir durumlar arasında otoimmün hepatit, birincil biliyer kolanjit ve birincil sklerozan kolanjit (safra kanallarının iltihabı ve skarlaşması) bulunur.
• Zehirlere maruz kalma : Karaciğere zarar verebilir çünkü karaciğerin ana rollerinden biri kandaki toksinleri uzaklaştırmaktır. Arsenik gibi çevresel toksinlere uzun süre maruz kalmak karaciğere zarar verebilir ve siroza neden olabilir.
• Schistosomiasis : Schistosoma adı verilen parazitik bir solucanın neden olduğu tropikal bir hastalık. Solucan insanlara salyangozlardan geçer . Kronik şistozomiyaz, karaciğer dahil iç organlarda hasara neden olur
• Bazı ilaçlar (kalp aritmilerini yönetmek için kullanılan amiodaron gibi) : Nadir durumlarda duyarlı kişilerde siroza neden olabilir
• Bilinmeyen koşullar : Hastaların yaklaşık yüzde 30'unda bir neden bulanamayabilir.

Karaciğer sirozunun komplikasyonları

Tıbbi tedavi olmaksızın karaciğer sirozu, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi potansiyel olarak yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir:

• Yemek borusu veya midede genişlemiş kan damarlarından ( Özafagus varisleri) kanama 
• Karın boşluğunda sıvı birikmesi
• Karın boşluğunda bulunan sıvının enfeksiyonu (spontan bakteriyel peritonit)
• Karaciğer yetmezliği, karaciğer hücrelerinin kaybı ve karaciğere kan akışının yara dokusuyla bozulması karaciğer fonksiyonunu bozabilir 
• Karaciğerin atmayı başaramadığı toksinlerin neden olduğu beynin işlev bozukluğu (hepatik ensefalopati).
• Karaciğer kanseri, sirozun neden olduğu en yaygın kanser türü hepatosellüler karsinomdur
• Osteoporoz.

Tedavi

Siroz hastalığının kesin ve kalıcı bir tedavi yoktur. Hastalığın kötü seyrini durdurmak için :

• Kilo vermek
• Alkol ve benzeri maddelerden uzak durmak
• Siroz nedeni altta yatan bir hastalık ise bunun ile ilgili ilaçları kullanmaktır
• Diyet değişikliğine gitmek, örneğin tuzu azaltmak veya meyve sebze yemek gibi.

İleri derece siroz karaciğer fonksiyonlarının tamamen bitmesi ile sonuçlanır. Bu hastalarda karaciğer organ nakli gerekir.