Plantar fasiit
Plantar fasiit nedir ?
Plantar fasiit diğer adı ile topuk dikeni, topuk ağrısının en yaygın nedenlerinden biridir. Ayağınızın altından geçen ve topuk kemiğinizi ayak parmaklarınıza bağlayan kalın bir doku bandının iltihaplanmasını içerir (plantar fasya).
Plantar fasiit genellikle sabahları ilk adımlarınızda ortaya çıkan bıçak saplanır tarzda topuk ağrısına neden olur. Kalkıp hareket ettikçe, ağrı normalde azalır, ancak uzun süre ayakta kaldıktan sonra veya oturduktan sonra ayağa kalktığınızda geri dönebilir. Plantar fasiit koşucularda daha yaygındır. Fazla kilolu kişiler de plantar fasiit riski artar.
Plantar Fasiitin Sebepleri Nedir?
Plantar fasiit, görünürde bir neden olmadan ortaya ortaya çıkan en yaygın topuk ağrısı nedenlerinden biridir. Sıklıkla nedeninin aşırı egzersiz, kemik yapıda ki anormalikler veya mikro travmalara bağlı olduğu düşünülmektedir.
Plantar fasiit, çoğunlukla çarpma ve koşu sporları ile ilişkilidir, özellikle topuk koşu stillerinden ziyade parmakla koşmayı içerenler. Ayrıca plantar fasyayı strese sokan zayıf ayak biyomekaniğine sahip kişilerde de sıklıkla teşhis edilir. Düz ayaklar veya zayıf ayak kavisi kontrol kasları, plantar fasiitin iki yaygın nedenidir.
Plantar Fasiitin Belirtileri
Genellikle ilk fark edilen belirti, sabah uyandıktan sonra çok şiddetli bir şekilde görülen bıçak saplanır tarzda topuk ağrısıdır. Topuk ağrınız ilk adımlarda daha da kötüleşecek ve ısındıkça hareket ile düzelecektir .
Plantar Fasiit Nasıl İlerler?
Plantar fasiit kötüleştikçe topuk ağrısı daha sık ortaya çıkacaktır. Aşağıdaki yönergeleri kullanarak hangi aşamada olduğunuzu belirleyebilirsiniz:
- Topuk Ağrısı Yok - Normal!
- Egzersiz sonrası topuk ağrısı.
- Egzersizden önce ve sonra topuk ağrısı.
- Egzersiz öncesinde, sırasında ve sonrasında topuk ağrısı.
- Her zaman topuk ağrısı. Dinlenme dahil!
Nihayetinde, daha fazla travma ve gecikmiş iyileşme, plantar fasya içinde kalsiyum kemik oluşumuna neden olacaktır. Bu, topuk kemiğine bitişik meydana geldiğinde, daha uzun bir rehabilitasyon süresine sahip olan topuk dikeni olarak bilinir.
Plantar Fasiit için Risk Faktörleri
Aşağıdaki durumlarda plantar fasiit geliştirme olasılığınız daha yüksektir:
- Aktif: Topuk kemiğine ve yapışık dokulara aşırı baskı uygulayan sporlar, özellikle de daha önceki bir ayak bileği burkulmasından dolayı sıkı baldır kaslarınız veya sert bir ayak bileğiniz varsa, ayak bileği hareketini sınırlandırır,
- Fazla Kilo: Ekstra ağırlık taşımak, plantar fasya üzerindeki gerginliği ve stresi artırır.
- Gebe: Hamilelikle ilişkili kilo alımı ve şişlik bağların daha gevşemesine neden olarak mekanik sorunlara ve iltihaplanmaya yol açabilir.
- Ayaklarınızın üzerinde: Sert yüzeylerde çok fazla yürüme veya ayakta durmayı gerektiren bir işiniz var, örneğin fabrika çalışanları, öğretmenler ve garsonlar.
- Düz Ayaklar veya Yüksek Ayak Kemerleri: Ayağınızın kemerindeki değişiklikler, şok emme kabiliyetini değiştirir ve daha sonra ek kuvveti emmesi gereken plantar fasyayı gerer ve iltihaplanmasına neden olabilir.
- Orta Yaşlı kişiler: Yaşlanmayla birlikte ayağınızın kavisi gevşemeye başlayabilir ve bu da plantar fasyaya ekstra baskı uygular.
- Ortopedik olmayan ayakkabıların giyilmesi.
- Zayıf Ayak Kemeri Kasları: Kas yorgunluğu, plantar fasyanızın aşırı gerilmesine ve yaralanmaya neden olmasına izin verir.
- Artrit: Bazı artrit türleri, ayağınızın altındaki tendonlarda iltihaplanmaya neden olarak plantar fasiite yol açabilir.
Plantar fasiit Tedavi
Hastaların, ağrı olduğunda topuk altına soğuk uygulama, belirli bir dönem yoğun fiziksel aktivitelerden kaçınma gibi tedaviler ile 1-2 ay içerisinde kendiliğinden iyileşebilir. Bunun dışında çeşitli plantar fasiit tedavileri:
İlaçlar
Özellikle anti inflamatuar ilaç kullanımı (Diklofenak, Etodolak, İndometazin, İbuprofen gibi) ile o bölgede oluşan ödem ve ağrı hafifletilebilir.
Fiziksel Terapi
Fizik tedavi ile ödem ve ağrı azaltılabilir. Ayrıca şu şekilde öneriler sunabilirler :
- Fizik Tedavi ile ayak kasları güçlendirilebilir veya ayak altı bantlama ile bölgede ki ödem ve ağrı azaltılabilir.
- Uyku sırasında ayak bileği ateli kullanımı ile topuk bölgenizde ki ödem ve ağrı azaltılabilir.
- Özel üretilmiş ayakkabılar veya ağrı çok kötü durumda ise kısa süreli koltuk değneği kullanmanız istenebilir.
Cerrahi veya diğer işlemler
1-2 ay içerisinde öneriler ve tedaviler işe yaramadığında şu şekilde tedaviler önerilebilir:
- Ağrının olduğu bölgeye iğne yardımı ile steroid ilaç enjekte etmek.
- Ekstrakorporeal şok dalga tedavisi, ile ses dalgaları topuk ağrısının olduğu bölgeye yöneltilir. Ses dalgalarının bu bölgede iyileşme sürecini hızlandırması beklenir.
- Ameliyat son seçenek olarak düşünülür. Tedaviye hiç yanıt vermeyen ve şiddetli ağrısı olan kişilerde ameliyat bir seçenek olarak düşünülür.
