Osteoartrit

Osteoartrit nedir ?

Osteoartirt diğer adı ile kireçlenme, vücuttaki eklemlerin iltihaplandığı ve zarar gördüğü uzun vadeli bir duruma denilmektedir. Zamanla eklemdeki kemiklerin birbirine sürtmesi ağrıya, şişmeye, sertliğe ve hareket kısıtlığı oluşmasına neden olmaktadır.

Bu durum yürümeyi, merdiven çıkmayı veya diğer günlük aktiviteleri yapmayı zorlaştırabilmektedir. Osteoartrit vücuttaki herhangi bir eklemi etkileyebilir. Ama çoğunlukla dizleri, kalçaları, parmak eklemlerini ve ayak başparmağını etkilemektedir.

Zaman geçtikçe osteoartrit kötüleşse de bu durum kolay bir şekilde kontrol altına alınabilmektedir. Osteoartrit ülkemizde  görülen en yaygın artrit türüdür. Bazen kemiklerin zayıf, kırılgan ve kırılma olasılığının daha yüksek olduğu farklı bir durum olan osteoporoz ile karıştırılmaktadır.

Osteoartritin Belirtileri Nelerdir?

Osteoartrit belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

• Eklem ağrısı ve sertliği
• Hareketli eklemlerde görülen sorunlar
• Bir eklemi hareket ettirdikten sonra gelen tuhaf sesler
• Bir eklemi hareket ettirdikten sonra yanma hissi
• Eklem esnekliği ile ilgili sorunlar.

Eklemlerde oluşan belirtiler ancak yürüme, merdiven çıkma veya kavanoz açma gibi aktiviteler yapıldıktan sonra fark edilebilmektedir.

Hastalığın belirtileri kişilere göre değişkenlik gösterir. Bazı insanlarda belirtiler hafif bir şekilde seyretse de bazı insanlarda belirtiler ağır bir şekilde ve devamlı olarak görülebilmektedir.

Osteoartrite Sebep Olan Şeyler Nelerdir?

Osteoartirin belirli bir nedeni yoktur. Fakat uzmanlar, bazı eklemlerde osteartrit gelişme riskinin daha fazla olduğunu söylemektedirler.

• Aşırı kilolu olmak (dizleri ve kalçaları daha büyük riske sokmaktadır.)
• Eklemde çıkık veya kırık (dizler, kalçalar, eller) gibi daha önce bir yaralanma olması
• Sık sık diz çökme, tırmanma ve çömelme (dizler)
• Ağır kaldırmak gereken işler (kalça)
• Ellerin fazla kullanılması (eller)

Aynı zamanda ailede osteoartrit hastalığı var ise sizde de osteoartrit gelişme riski daha fazla olmaktadır.

Osteoartrit Nasıl Teşhis Edilir?

Osteoartrit için özel bir test bulunmamaktadır. Doktor belirtileri ve fiziki muayeneye göre osteoartriti onaylayacak veya ekarte edecektir. Osteoartrit için aranan özellikler şu şekildedir;

• Vücuttaki eklemlerin çevresinde şişlik
• Eklem kıkırdağında hasar (Kıkırdak kemiklerin uçlarını kaplayan ve kemiklerin yumuşak bir şekilde hareket etmesini sağlayan yumuşak, yastık benzeri bir yüzeydir.)
• Eklem çevresinde çıkıntılar, osteofitler (Bir eklemin kenarında büyüyen ekstra kemik)
• Bağlarda ve tendonlarda güçsüzlük (Eklemleri bir arada tutan veya kasları kemiklere bağlayan bağ dokusudur.)

Doktor eklem şekillerindeki daralmaları ve değişiklikleri araştırmak için röntgen isteyebilmektedir. Kan testi, diğer astrit türlerinin (örneğin romatoid artirit) dışlanmasına yardımcı olmaktadır.

Osteoartrit Nasıl Yönetilir?

Osteoartritin bir tedavisi yoktur. Ama osteoartritli hastaların çoğu görülen belirtileri yönetebilir, günlük aktivitelerine devam edebilir, sağlıklı ve keyifli bir hayat sürdürebilirler.

Osteoartriti tamamen iyileştiren bir tedavi ya da ürün bulunmamaktadır. Bu nedenle bunun ile ilgili haberlere itibar edilmemelidir. Doktor osteoartritli hasta için uygun tedaviyi zaten söyleyecektir.

Düzenli Egzersiz

Araştırmacılar düzenli yapılan egzersizin osteoartriti yönetmek için en etkili tedavilerden biri olduğunu kanıtlamışlardır. Düzenli yapılan egzersizler sadece eklemleri ve kasları sağlıklı ve esnek tutmakla kalmaz aynı zamanda diğer sağlık sorunlarını da önlemeye yardımcı olur.

Genel olarak egzersiz yaparken önem vermeniz gereken unsurlar şunlardır;

• Esneklik (Kas germe ve yoga gibi egzersizler eklem ve kas hareketlerinin korunmasına ve iyileştirmesine yardımcı olmaktadır.)
• Kas Güçlendirme (Ağırlık ve direnç bantları ile yapılan egzersizler, ağrılı eklemlerdeki baskıyı azaltan, kemikleri güçlendiren ve dengeyi geliştiren kas gücüne olumlu yönde etki eder.)
• Fitness (Tempolu yürüyüş ve bisiklete binme gibi egzersizler kalp ve akciğer sağlığına olumlu yönde katkı sağlar.)

Hoşunuza giden ve sizin için uygun olan aktiviteleri seçmelisiniz. Aynı zamanda bahçe işleri, evcil hayvanlara bakma ve asansör yerine merdiven kullanma gibi aktiviteler egzersiz olarak sayılmaktadır.

Sağlıklı Beslenme

Ekstra vücut ağırlığı, özellikle dizler, kalçalar ve belin alt kısmı olmak üzere birçok eklemdeki stresi arttırarak ekstra güç tüketilmesine yol açar. Fazla kiloluysanız, kilo vermek ağrıyı azaltmaya ve eklemlerinizin daha fazla zarar görmesini engellemeye yardımcı olabilir.

Osteoartriti tedavi edebilecek bir diyet olmasa da dengeli bir diyet sağlıklı kalmanıza ve diğer sorunları önlemenize yardımcı olur. Özellikle kırmızı et, kümes hayvanları ve tam yağlı süt ürünlerinde bulunan zararlı diyet yağlarına dikkat edilmesi gerekmektedir.

Bunların fazla kullanımı, osteoartritli kişilerde artmış kıkırdak hasarı ile bağlantılı olan sağlıksız LDL kolesterolü artırır. Bunun yerine bitkisel yağlarda, avakodalarda, kabuklu yemişlerde, balık ve balık yağı takviyelerinde bulunan daha sağlıklı yağları tercih edin.

Destekleyici Nesneler ve Ayakkabılar

Bastonlar dizlerinizin üzerindeki yükü azaltmaya ve hareket ederken ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Osteoartrit belirtilerini iyileştirmenin diğer yolları arasında eklemin bantlanması, diş telleri takılması veya ayakta dururken ve yürürken vücut hizanızı iyileştiren ayakkabı tabanlıkları (ortezler) kullanımları bulunmaktadır. Yardımcı veya destek kullanma konusunda tavsiye almak için fizik tedavi uzmanına danışılabilir.

Ağrı Yönetimi

Osteoastrit ağrınızın ne şekilde olduğunu saptamak ve buna kendi cevabınızı oluşturmak bu konuda size yardımcı olabilir. Ağrı saptaması, bilişsel davranış terapisi veya farkındalık, ağrının hayatınızı bozmasını önlemede etkili olabilir.

Oral steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler) osteoastrit ağrısını azaltmada etkili olabilir. Mide ülseri ve kanama gibi olası yan etkiler konusunda doktorunuza veya eczacınıza danışabilirsiniz.

Tabletler uygun değilse, NSAID’ler ayrıca krem veya jel formülleri halinde de kullanılabilir, ancak bunlar genellikle sadece diz osteoastriti olanlar için faydalıdır. Doktorunuza veya eczacınıza, osteoastrit türünüz için kullanabileceğiniz en iyi ağrı kesiciyi sormalısınız çünkü bazı ilaçlar yalnızca belirli eklemler için etkilidir, klinik kanıtlarla desteklenmez ve ciddi yan etkileri ile birlikte büyük riskleri vardır.

Ameliyat

Belirtileriniz başka yollarla tedavi edilemezse, doktorunuz sizi bir ortopedi cerrahına yönlendirebilir. Osteoastrit için birkaç farklı ameliyat türü vardır.

Artrodez, en yaygın olarak ayak bilekleri, bilekler, parmaklar veya başparmaklarda ağrıyı önlemek için iki kemiğin yerine birleştirilmesi(kaynaştırılmasını) durumudur.

Artroplasti (veya eklem replasmanı), bir eklemin çıkarılmasını ve metal, seramik veya plastik parçalarla değiştirilmesi durumudur. Dizlerde, kalçalarda, omuzlarda, dirseklerde, parmaklarda, ayak bileklerinde, ayak parmaklarında ve hatta omurgada dahi yapılabilir.

Osteotomi: Eklemi düzeltmeye yardımcı olmak için diz eklemimizin üstüne veya altına küçük bir kemik parçası eklenmesi veya çıkarılması durumudur. Genellikle dizlerde ve bazen de kalçalarda yapılır.

Artroskopi: Doğrudan bölgeyi görmek için eklem içine küçük bir kamera ile bir artroskop yerleştirilir. Böylece cerrah hasarlı kıkırdağı çıkarabilir veya onarabilir. Diz kilitlenmediği sürece diz osteoartriti olan kişilere tavsiye edilen bir yöntem değildir.

Osteoartrit Önlenebilir Mi?

Bir eklemin önemli ölçüde hasar görmesini veya aşırı kullanılmasını önleyerek osteoartrit gelişme riskinizi azaltabilirsiniz. Sağlıklı bir kiloyu korumak, osteoartritin dizler, kalçalar veya ayaklar gibi ağırlık taşıyan bir eklemde gelişmesi durumunda yönetilmesini kolaylaştıran bir şey olacaktır.

Osteoartriti tamamen önlediği iddia edilen herhangi bir ürün veya tedaviye kulak asmamalı herhangi bir ilaç veya takviye almadan önce doktorunuza veya eczacınıza danışarak hareket etmelisiniz.

Osteoartritin Komplikasyonları Var Mı?

Birçok insan için osteoartrit ile yaşamak büyük sorunlara neden olmayacaktır. Bununla birlikte, şiddetli osteoartritten kaynaklanabilecek komplikasyonlar başlıca şunlardır:

• Deformite - Eklemin şişmesi nedeni
• Uyku problemleri - Ağrı nedeniyle
• Egzersiz yapmada güçlük
• Günlük görevleri yerine getiren kısıtlamalar (örneğin bir sandalyeden kalkma veya merdiven çıkma zorluğu)

Osteoartrit uzun süreli bir hastalık olduğundan, hayatınızı nasıl etkilediği konusunda endişeli, sinirli veya üzgün hissedebilirsiniz. Yardıma ve desteğe ihtiyacınız varsa doktorunuzla veya güvendiğiniz bir arkadaşınızla konuşabilirsiniz.